جوامع فرد گرا و جمع گرا در روانشناسی جنایی

جوامع فرد گرا و جمع گرا در روانشناسی جنایی

نویسنده :‌نائین ، دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی، دانشگاه تهران

برای بررسی mental states ( دو زمینه خود کشی و ارتکاب جرم) در این جوامع اول باید مروری بر مفاهیم جوامع فردگرا و جمع گرا، و حتی مفاهیم افراد فرد گرا و جمع گرا داشته باشیم .

به گونه ایی کاملا اجمالی و خلاصه بحث میکنیم، طبق مفاهیمی که از کلاس درس، دریافت کردیم و یاد گرفتیم:

فردگرایی یا فردباوری ( : (Individualism ایدئولوژی است که بر ارزش اخلاقی فرد تأکید می‌کند. در جوامع فرد گرا فردیت بشدت مورد توجه و دارای معنی است ، در این جوامع باور غالب بر جامع این است که، اهداف و خواسته‌ها و منافع شخص باید نسبت به حکومت یا یک گروه اجتماعی در اولویت باشد.

لیبرالیسم، اگزیستانسیالیسم و آنارشیسم از أنواع جوامع فرد گرا هستند.

در جوامع فرد گرایی فرد در جهت برآورده کردن خواسته های خود بدون در نظر گرفتن جامعه است، اما این نکته را مدنظر داشته باشیم فرد( اگوییست : خودخواه) نیست، چرا که هیچ فلسفه‌ای که قربانی کردن منافع شخصی فرد را برای اهداف بالاتر اجتماعی قربانی کند مطلوب فردگرا نیست. به هر روی، ژان ژاک روسو، ادعا می‌کند که مفهوم خواست عمومی در قرارداد اجتماعی تنها مجموعهٔ خواست‌های فردی نیست و منافع فرد را به پیش می‌برد (قید قانون به خودی خود برای فرد مفید خواهد بود، چنان‌که فقدان احترام به قانون، از نظر روسو، الزاماً مستلزم شکلی از نادانی و تسلیم شدن به فرد به جای خودمختاری مرجح عقل است.

اگر بخواهیم خصایص افراد فردگرا را به صورت اجمالی مرور کنیم، این افراد :

1. علایق و نیازها و اهداف فردی ترجیح داده می‌شوند

2. ارزش‌ها و هنجارها، مبنای فردی دارند (خودانگاشت هستند)

3. کسب لذت فردی، در اولویت است.

4. باورهای فردی، متمایزکننده فرد از گروه‌است.

5. استقلال و هویت فردی اهمیت دارند

6. ارتباط بین اعضاء متکی به افراد است. رابطه اعضاء با فاصله زیاد صورت می‌گیرد.

و.....

فردگرایی اغلب در تضاد با اقتدارگرایی یا با جمع‌گرایی قرار می‌گیرد، ولی در واقع طیفی از رفتارها در سطح جامعه‌ای وجود دارد که از جوامع شدیداً فردگرایانه تا جوامع مختلط تا جوامع جمع گرایانه امتداد دارد.

جمع گرایی: (Collectivism)واژه ایست که بر نوع تعامل رفتاری بین افراد، گروه‌ها یا اقوام مختلف اطلاق می‌شود که بر رفتار گروهی و تعامل گروهی استوار می‌شود.

جمع‌گرایی نقطهٌ مقابل فردگرایی است.

در اجتماعی که فردیت تعریف نشده باشد، افراد از نظر روانی همه درهم‌گره‌خورده و وابسته به دیگرانند. در چنین جمعی احساسات و افکار و واکنش‌ها و سرنوشت افراد همه وابسته به یکدیگراست،مفاهیمی از قبیل «نظر جمع» یا رسم و رسوم و سنتها در این جوامع رایج است، افراد نه تنها تشویق نمی‌شوند که از خود نظری داشته باشند، بلکه نظر خود را در پی اظهار نظر دیگران و مشورت با آنهاست. و نظرشان در صورتی تأیید می‌شود که به نظر جمع اقتدا کنند و همرنگ جماعت باشند.

اگر بخواهیم خصایص افراد جمع گرا را به صورت اجمالی مرور کنیم، این افراد :

1. اهداف گروهی در مقابل اهداف فردی اولویت دارند.
2. هنجارها و ارزش‌ها از طریق گروه مرجع. یا سنت و عرف تعیین می‌شوند.
3. رضایت گروه و اکثریت اهمیت دارد.
4. باورهای فرد توسط جمع تعیین می‌شوند.
5. از راهبردهای غیر مستقیم و اصل حفظ ظاهر در شرایط بحرانی استفاده می‌شود.
6. رابطه اعضاء تنگاتنگ است.

و....

تمام مطالب فوق و مطالبی که در ادامه ذکر می شوند دارای منابع هستند که در متن و پاورقی به صورت لینک فعال به آنها پرداخته شده است.

خودکشی یک نگرانی مهم بهداشت عمومی در تقریباً، تمام جوامع بشری است و عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است

کره زمین (ناک، هوانگ، سامپسون و همکاران، 2009). یکی از قوی ترین یافته ها در زمینه خودکشی این است که ، خودکشی به طور گسترده ایی در تمام جوامع با شرایط متفاوت اقتصادی و فرهنگی دیده می شود(برتولوت، فلیشمن، دی لئو و همکاران،2005; کوکوی، روتسیکا، آراپاکی و ریچاردسون، 2012; لستر،1997; ناک و همکاران، 2008; وایزمن، بلند، کانینو و همکاران، 1999).تأثیرفردگرایی و جمع گرایی بررفتار خودکشی از دیرباز در زمینه خودکشی مورد بحث بوده است. برای به عنوان مثال کار اصلیDurkheim (1897) مشخص کردن علت خودکشی در این دو جامعه است. جوامع فردگرایی و جمع گرایی هر دو می توانند به دو صورت در رفتار خودکشی موثر باشند. اول زمانی که فرد در یک محیط و زمینه منفی قرار داد و ارزش های فرد گرایانه او به او برای عدم مسیولیت پذیری و لیاقت به او حمله می کنند که باعث ایجاد حس خشم، ناراحتی و نا امیدی می شود. و در صورت دیگر زمانی که فرد موقعیت شکست و ناراحت کننده خود را به توجه به ارزش های جامعه ی جمعی و انتظارات دیگران مقایسه می کند و دچار ناراحتی، نا امیدی می شود.

و مورد دوم، تاثیرات مستقیمی است که جوامع فرد گرا و جمع گرا می توانند بر روی رفتارهای اجتماعی افراد بگذارند، عموما ما رفتار های خودکشی را” فریادی برای کمک “میدانیم. از آنجایی که افراد فردگرا دارای استقلال، عدم وابستگی و فردیت و ارزش های فردی هستند و با توجه به ارزش های فردی خود را مقصر اتفاقات می دانند و خود را سرزنش می کنند و در مقابل افرادی که جمع گرا هستند بری شرایط بد موجود دیگران را مقصر می دانند. (Kuhnen & Oyser- man, 2002).

افرادی که در جوامع فردگرا خودکشی می کنند ممکن است برای فریادی که می زنند کمکی دریافت نکنند، ودر مقابل، افرادی که در جوامع جمع گرا اقدام به خودکشی می کنند یا رفتار های خودکشی دارند ممکن است برای فریاد خود از سمت جامعه کمک دریافت کنند.اما بهتر است از این نکته غافل نشویم که خود جوامع فردگرا و جمع گرا به تنهایی عامل تعیین کننده رفتار های خودکشی نیستند بلکه عوامل دیگری مانند رفاه اقتصادی، سلامت، جمعیت و ... نیز مطرح هستند Eckersley (2006) .

در رابطه با این موضوع بهتر است نگاهی به تحققی در این مورد که با هدف بررسی تأثیر جهت‌گیری‌های ارزشی فردگرایانه-جمعی بر رفتار و نگرش‌های خودکشی غیرکشنده در نوجوانان و جوانان ترک انجام شد، بیاندازیم :‌

نتایج نشان داد که هم افکار خودکشی و هم اقدام به خودکشی در شرکت‌کنندگانی که به‌عنوان فردگرا طبقه‌بندی شده‌اند نسبت به افرادی که بر اساس نمرات مقیاس INDCOL به‌عنوان جمع‌گرا طبقه‌بندی شده‌اند، به‌طور معنی‌داری بیشتر بود. شرکت‌کنندگانی که تمایلات فردگرایانه داشتند، نگرش‌های سهل‌آمیزتری نسبت به خودکشی نسبت به افراد دارای گرایش‌های جمع‌گرایانه نشان دادند، اما جمع‌گرایان تا حد بیشتری نسبت به فردگرایان معتقد بودند که مردم باید مشکلات خودکشی را به دیگران منتقل کنند. شرکت‌کنندگانی که تمایلات جمع‌گرایانه داشتند نسبت به آنهایی که تمایلات فردگرایانه داشتند، واکنش‌های پذیرنده و کمک‌کننده‌تری نسبت به یک دوست خیالی خودکشی نشان دادند. افکار خودکشی و اقدام به خودکشی در بین نوجوانان بیشتر از بزرگسالان جوان بود. یافته‌ها نشان می‌دهد که جهت‌گیری‌های ارزشی فردگرایانه و جمع‌گرایانه و عوامل استرس‌زای خاص وضعیت رشدی در توزیع رفتار خودکشی غیرکشنده و ماهیت نگرش‌های خودکشی نقش دارند.[1]

پژوهش دیگری که برای ذکر شدن میتواند جالب باشد، پژوهش “ آیا فردگرایی باعث خودکشی می شود؟” که در ۱۲ کشور دنیا بررسی شد وچکیده این پژوهش به شرح زیر می باشد:

ارتباط جهت‌گیری‌های ارزشی فردگرا در مقابل جمع‌گرایانه با فکر و رفتارخودکشی ، نگرش نسبت به خودکشی و روان پریشای در ۱۲کشور (n=5572 دانشجو) مورد بررسی قرار گرفت. یافته هانشان داد که سطوح متوسط ​​فردگرایی در تمام کشور های مورد بررسی از افراد در برابر رفتار خودکشی محافظت می کند. جمع گرایی بالا در کشورهایی با فردگرایی کمتر، با افکار کمتر خودکشی همراه بود.به نظر می رسد که فردگرایی پایین به ویژه در مسلمانان یک عامل خطر برای افکار خودکشی باشد، ، در حالی که فردگرایی بالا در فرهنگ‌های جمع‌گرایانه آسیایی با نگرش های کمتر سهل گیرانه نسبت به خودکشی مرتبط است. هر دوارزش‌های فردگرایانه و جمع‌گرایانه با نگرش‌های اجتماعی پذیرفته شده و در هر در می توان اشتیاق هایی عاطفی را برای نجات دوست خود از خودکشی مشاهده کرد. در جوامع جمعی که خود کشی را گناه میدانستند ، این رفتار کمتر دیده می شد.[2]

در این مور ما نظریه ها ی معروف در زمینه ارتکاب جرم در فرد گرایی و جمع گرایی را بررسی می کنیم:

یک سوپرایگو ضعیف که در نتیجه روابط غیرطبیعی در خانواده ایجاد می شود، منجر به ایجاد یک فرد بدون هیچ یک از بازدارنده های معمول در برابر رفتارهای ضد اجتماعی می شود. آنها بدون توجه به محدودیت‌های اجتماعی در انجام این کار، به شیوه‌ای عمل می‌کنند که از هنجار شکنی لذت میبرند. متناوبا، یک کودک ممکن است یک سوپرایگو منحرف ایجاد کند. سوپرایگو از والدین همجنس آموخته می‌شود، بنابراین پسری که در خانواده‌ای با پدری جنایتکار بزرگ می‌شود، ممکن است سوپرایگو ایجاد کند که به اعمال مجرمانه‌ای که پدر انجام می‌دهد واکنش نشان نمی‌دهد وتکرا آنها را خوشایند می داند. یک سوپرایگوی بیش از حد قدرتمند باعث می‌شود که فرد دائماً احساس اضطراب و گناه کند، زیرا هر بار که به خواسته‌های نهاد عمل می‌کند، سوپرایگو او را به خاطر آن مجازات می‌کند. این می تواند منجر به این شود که یک فرد برای دستگیری و مجازات برای تسکین گناه تحمیل شده توسط سوپرایگو خود، مرتکب جرم شود. متناوبا، یک سوپرایگوی بیش از حد قوی ممکن است فرد را از ابراز هر یک از انگیزه های ضد اجتماعی که در ناخودآگاه او ایجاد می شود، باز دارد. اگر سوپرایگو از وقوع این اتفاق جلوگیری کند، پرخاشگری یا میل جنسی ممکن است در طول زمان افزایش یابد تا زمانی که به اندازه کافی قوی شود که بر خود غلبه کند و به طور ناگهانی و با خشونت به عنوان قتل یا تجاوز نشان داده شود. Eysenck's Criminal personality Theory(1964)، Bandura's Social learning theory(1973)

نشان های فرد گرایی : همه تقصیرها را به گردن فرد می اندازد و احساسات ناخودآگاهی را که می تواند فرد را ناراحت کند، آشکار می کند.

رابطه بین فردگرایی و جمع گرایی و نقش آن بر رفتار مجرمانه نیز در طول سالیان مورد بررسی قرار گرفته است. ژاپن اغلب به عنوان نمونه ای از فرهنگ جمعی با نرخ پایین جرم استفاده می شود. اگرچه ژاپن به طور کامل به عنوان یک اقتصاد بازار آزاد در نظر گرفته نمی شود، اما برخی از اصول مشابه را به کار می گیرد و همچنان می تواند نرخ جرم و جنایت را نسبتاً پایین نگه دارد. بسیاری از محققان معتقدند که جمع گرایی دلیل اصلی پایین بودن میزان رفتار مجرمانه است. در آمریکا بر فردیت بیشتر تاکید می شود تا گروهی که فرد ممکن است به آن تعلق داشته باشد. عزت نفس بر اساس دستاوردهای فردی فرد است. به طور کلی، اگر کسی شغل خود را در آمریکا دوست نداشت، می‌توانست ادامه دهد و شغل دیگری را بیابد که هیچ مشکلی به جز برخی ناراحتی‌ها نداشته باشد. به طور کلی نه عزت نفس آنها آسیب می بیند و نه زندگی اجتماعی آنها. این را نمی توان در مورد فرهنگ ژاپنی گفت.[3]

بد نیست برای سخن آخر به انتظارات جوامع فرد گرا و جمع گرا نگاهی اجمالی داشته باشیم :

فردگرایان تمایل دارند بر ضعف شخصی به عنوان دلیل ارتکاب جرم تمرکز کنند. اگر کسی بخواهد توهین کند، مسئولیت اوست و اگر دستگیر شود، باید عواقب آن را متحمل شود. فردگرایان بر این باورند که اگر مجازاتها قویتر بود و پلیس و دادگاه اختیارات بیشتری داشتند، جرم و جنایت کمتر می شد.

جمعی گرایان احساس می کنند جامعه نابرابر است و برخی افراد در معرض خطر بیشتری قرار دارند که تحت تأثیر رفتار مجرمانه قرار بگیرند، اغلب از طریق اقدامات والدین یا دوستان.برای مقابله با جرم، جمع گرایان احساس می کنند که شرایط اجتماعی که کاتالیزور جرم را ایجاد می کند، باید مورد توجه قرار گیرد. این امر می تواند از طریق مسکن بهتر، فرصت های شغلی بهبود یافته و جامعه برابرتر باشد تا جرم و جنایت کمتر جذاب باشد. اگر مردم سر کار باشند و از زندگی راضی باشند، کمتر قانون را زیر پا می گذارند.[4]

[1] https://www.researchgate.net/publication/257645814_The_effects_of_individualistic-collectivistic_value_orientations_on_non-fatal_suicidal_behavior_and_attitudes_in_Turkish_adolescents_and_young_adults

[2] Is individualism suicidogenic? Findings from a multinational study of young adults from 12 countries.

https://psycnet.apa.org/record/2020-27384-001

[3] http://www.psychology-criminalbehavior-law.com/2017/02/cultural-influence-on-crime/

[4] https://www.studysmarter.us/explanations/psychology/social-context-of-behaviour/crime-and-culture/